एका माणसाने त्‍याच्‍या घरी एक पोपट पाळला होता. पिंज-यात ठेवलेल्‍या
पोपटाला चांगले खायलाप्‍यायला मिळत असे व पोपट बोलका असल्‍याने घरातील
लोकांकडून त्‍याचे फार कौतुकही केले जाई. पण पोपटाच्‍या मनात मात्र
पारतंत्र्याचे शल्‍य दाटून येई. अखेर एकेदिवशी पोपटाला संधी चालून आली.
त्‍या माणसाने पोपटाला खाणे देण्‍यासाठी पिंज-याचे दार उघडले होते व
त्‍याच्‍याहातून ते तसेच उघडे राहिले होते. माणसाला अचानक काही काम
आल्‍याने तो ते दार उघडे टाकून निघून गेला असता पोपट पिंज-याच्‍या बाहेर
निघून गेला. पण लहानपणापासूनच पिंज-यात राहिला असल्‍याने त्‍याला फारसे नीट
उडताच येत नव्‍हते. एका झाडावर गेला असता त्‍याला इतर पोपटांशी बोलता
येईना कारण लहानपणापासूनच तो परकी भाषा शिकत असल्‍याने त्‍याला पोपटांची
भाषा येत नव्‍हती म्‍हणून इतर पोपटही त्‍याला सहकारी मानत नव्‍हते.
पिंज-यात आयते खायची सवय असल्‍याने त्‍याला अन्न मिळवणे अवघड जाऊ लागले व
ऊन वारा पाऊस यांची कधीच सवय नसल्‍याने तो आजारी पडला व मरून गेला.
तात्‍पर्य : - जास्‍त काळ पारतंत्र्यात(गुलामगिरीत) राहिल्‍याने तशीच गुलामगिरीची सवय अंगात मुरुन राहते. मग परक्याची भाषा, संस्‍कृतीच आपली वाटू लागते आणि मिळालेले स्‍वातंत्र्य टिकवण्‍यासाठीची जिद्द अंगी राहत नाही. परक्‍या संस्‍कृतीचे चांगले काही घेताना आपल्‍या संस्‍कृतीचे विस्‍मरण होऊ न देणे हाच खरा शहाणपणा.
तात्‍पर्य : - जास्‍त काळ पारतंत्र्यात(गुलामगिरीत) राहिल्‍याने तशीच गुलामगिरीची सवय अंगात मुरुन राहते. मग परक्याची भाषा, संस्‍कृतीच आपली वाटू लागते आणि मिळालेले स्‍वातंत्र्य टिकवण्‍यासाठीची जिद्द अंगी राहत नाही. परक्‍या संस्‍कृतीचे चांगले काही घेताना आपल्‍या संस्‍कृतीचे विस्‍मरण होऊ न देणे हाच खरा शहाणपणा.
एका खगोलशास्त्रज्ञाने दुर्बिणीतून सूर्याचे निरीक्षण केले. त्‍याला
निरीक्षणातून असे कळून आले की सूर्यावर प्रचंड मोठा प्राणी आहे व आपण खूप
मोठा शोध लावला या समजूतीने तो लोकांना जमवून त्‍या शोधाची माहिती सांगू
लागला की '' सूर्य प्रचंड उष्‍ण तारा असूनही त्‍यावर एक प्राणी जीवंत राहतो
आणि तुम्‍ही सगळे आता घाबरून राहा जर तो प्राणी पृथ्‍वीवर आला तर
पृथ्‍वीचे काय होईल हे पहा.'' खगोलशास्‍त्रज्ञाच्‍या या बोलण्‍यावर काही
लोकांचा खरेच विश्‍वास बसला व त्‍यांच्‍यापैकी काही लोकांनी त्‍याचा
सत्‍कार करण्‍याचे ठरविले. पण जमलेल्‍या काही लोकांपैकी एक जण चिकित्‍सक
होता त्‍याने त्‍या ज्‍योतिष्‍याची दुर्बिण तपासायचे ठरविले व त्‍याने ती
दुर्बिण तपासली असता त्‍याच्‍या लक्षात आले की महाकाय प्राणी हा सूर्यावर
नसून एक माशी दुर्बिणीच्‍या काचेवर अडकून पडली आहे आणि सूर्याकडे पाहताना
ती माशी म्‍हणजे महाकाय प्राणी असल्‍याचा भास होत होता. चिकित्‍सक माणसाने
ही गोष्‍ट लोकांना सांगताच त्‍यांना शास्‍त्रज्ञाचा मूर्खपणा लक्षात आला.
तात्‍पर्य :- जे लोक मूर्खपणाने किंवा उतावीळपणे बेछूट विधाने करतात किंवा सारासार विचार न करता, पुढचामागचा विचार न करता बोलत राहतात असे लोक कधी ना कधी तोंडावर आपटतात. त्‍यांचा पराभव हा निश्चित ठरलेला असतो.
कथा आवडली तर लाईक करा
तात्‍पर्य :- जे लोक मूर्खपणाने किंवा उतावीळपणे बेछूट विधाने करतात किंवा सारासार विचार न करता, पुढचामागचा विचार न करता बोलत राहतात असे लोक कधी ना कधी तोंडावर आपटतात. त्‍यांचा पराभव हा निश्चित ठरलेला असतो.
कथा आवडली तर लाईक करा
अवंतीनगरीचे राजा बाहुबली यांना राजज्‍योतिष्‍याची गरज होती.
मंत्रिपरिषदेसमोर त्‍यांनी ही इच्‍छा व्‍यक्त केली. राजज्‍योतिषाबाबत घोषणा
केली जावी आणि पात्र व्‍यक्तिला निरखुन पारखून नियुक्त केले जावे अशी सर्व
मंत्रिगणांनी सर्वसहमतीने ठरवले. या पदासाठी पात्र उमेदवारांनी मुलाखती
द्याव्‍यात अशी दवंडी दुस-या दिवशी राज्‍यात पिटवण्‍यात आली. सर्व उमेदवार
ठरलेल्‍या वेळी दरबारात उपस्थित झाले. राजाने स्‍वत:च मुलाखती घेण्‍यास
सुरुवात केली. अनेक ज्‍योतिष्‍यांनी आपल्‍या ज्ञानाचे सादरीकरण करण्‍यास
सुरुवात केली परंतु राजाचे समाधान झाले नाही. अखेरीस तीन ज्‍योतिषी उरले
त्‍यातील पहिल्‍या ज्‍योतिष्‍याला राजाने विचारले,''तुम्‍ही भविष्‍य कसे
सांगता'' ज्‍योतिषी म्‍हणाला,''नक्षत्र पाहून'' राजाने दुस-या
ज्‍योतिष्‍याला हाच प्रश्‍न विचारला तेव्‍हा दुसरा ज्‍योतिषी
म्‍हणाला,''हस्‍तरेषा पाहून भविष्‍य सांगतो'' राजाला कुणाचीच उत्तरे आवडली
नाहीत. अचानक राजाला तेव्‍हा आपल्‍या राज्‍यातील निर्धन ज्‍योतिषी
विष्‍णुशर्माची आठवण झाली. विष्‍णुशर्माला तात्‍काळ बोलावण्‍यात आले.
राजाने विष्‍णुशर्माला विचारले,'' तुम्‍ही ज्‍योतिषी असूनसुद्धा या
मुलाखतीसाठी का आला नाहीत. तुम्हाला राजज्‍योतिषी होणे आवडत नाही काय''
विष्‍णुशर्माने सांगितले,''महाराज मी घरी बसून माझ्या स्‍वत:च्‍या
पत्रिकेचा अभ्‍यास केला व माझ्या अभ्‍यासानुसार या पदावर मीच नियुक्त होणार
आहे. तुम्‍ही मला निमंत्रण पाठवून मला बोलावून घ्‍याल हे मला माझ्या
अभ्‍यासातून आधीच कळाले होते. त्‍यामुळे मी या पदासाठी मुलाखत देण्‍यास आलो
नाही.'' राजाला विष्‍णुशर्माची अभ्‍यासू वृत्ती व त्‍याचा आत्‍मविश्‍वास
या दोन्‍हीचा अभिमान वाटून त्‍याने विष्‍णुशर्माला राजज्‍योतिषी म्‍हणून
नियुक्त केले.
तात्‍पर्य - ज्‍यांचा स्‍वत:वर व स्‍वत:च्‍या अभ्‍यासावर प्रचंड विश्‍वास असतो ते कधीच हार मानत नाहीत व त्‍यांच्‍याकडे संधी आपोआप चालून येते.
तात्‍पर्य - ज्‍यांचा स्‍वत:वर व स्‍वत:च्‍या अभ्‍यासावर प्रचंड विश्‍वास असतो ते कधीच हार मानत नाहीत व त्‍यांच्‍याकडे संधी आपोआप चालून येते.
लष्‍करातला एक घोडा रस्‍त्‍याने चालला होता. त्‍याच रस्‍त्‍याने
पाठीवरून ओझे घेऊन जाणा-या एका गाढवाला घोड्याने पाहिले व म्‍हणाला,''अरे
मूर्ख प्राण्‍या, पटकन बाजूला हो नाहीतर माझ्या पायाखाली फुकट तुडविला
जाशील.'' त्‍याचे ते उर्मटपणाचे बोलणे ऐकून ते गाढव निमूटपणे बाजूला झालं
पण त्‍या घोड्याचा उमदेपणा व त्‍याचा रूबाब, ऐट पाहून ते गाढव मनातल्‍या
मनात म्‍हणालं,''देवा, हा जन्‍म मला ओझे वाहणा-या गाढवाचा दिला आहेस पण
पुढचा जन्‍म मात्र मला अशा लष्‍करी, उमद्या जातीच्‍या घोड्याच्याच पोटी घाल
मात्र याचा उर्मटपणा मला देऊ नकोस.''
थोड्याच दिवसांनी एका लढाईत तो घोडा जखमी झाला व लढाईच्‍या दृष्‍टीने निकामी झाला तेव्‍हा त्‍याच्‍या सरदार मालकाने त्‍याला एका कुंभाराला विकले. त्‍या घोड्याच्‍या दुर्दैवाने त्‍याचा मालक व त्‍या गाढवाचा मालक एकच होता. दोघांनाही आता कुंभाराचे साहित्‍य घेऊन बाजारात जाणे भाग असे. त्‍या उमद्या पण जखमी घोड्याला आपल्‍यासारखेच ओझे वाहताना, हमाली करताना पाहून आता गाढवाने पुन्‍हा प्रार्थना केली,'' हे देवा, या लष्‍करी घोड्याचा शेवटचा काळ किती कठीण आहे रे,
प्रथम वैभव भोगून हा आता अत्‍यंत कठीण दिवस काढत आहे,
याच्‍या चलतीच्‍या काळात हा उन्‍मत्तपणे वागल्‍यामुळे याच्‍या या परिस्थितीबद्दल कोणालाही याच्‍याबद्दल सहानुभूतीही राहिली नाही.
देवा, असा उद्दाम व उर्मट घोडा बनण्‍यापेक्षा मी आहे तो गाढवच बरा आहे.''
तात्‍पर्य :- तुम्‍ही रसिक वाचक कथेतील मर्म जाणून घ्‍याल अशी अपेक्षा आहे.
थोड्याच दिवसांनी एका लढाईत तो घोडा जखमी झाला व लढाईच्‍या दृष्‍टीने निकामी झाला तेव्‍हा त्‍याच्‍या सरदार मालकाने त्‍याला एका कुंभाराला विकले. त्‍या घोड्याच्‍या दुर्दैवाने त्‍याचा मालक व त्‍या गाढवाचा मालक एकच होता. दोघांनाही आता कुंभाराचे साहित्‍य घेऊन बाजारात जाणे भाग असे. त्‍या उमद्या पण जखमी घोड्याला आपल्‍यासारखेच ओझे वाहताना, हमाली करताना पाहून आता गाढवाने पुन्‍हा प्रार्थना केली,'' हे देवा, या लष्‍करी घोड्याचा शेवटचा काळ किती कठीण आहे रे,
प्रथम वैभव भोगून हा आता अत्‍यंत कठीण दिवस काढत आहे,
याच्‍या चलतीच्‍या काळात हा उन्‍मत्तपणे वागल्‍यामुळे याच्‍या या परिस्थितीबद्दल कोणालाही याच्‍याबद्दल सहानुभूतीही राहिली नाही.
देवा, असा उद्दाम व उर्मट घोडा बनण्‍यापेक्षा मी आहे तो गाढवच बरा आहे.''
तात्‍पर्य :- तुम्‍ही रसिक वाचक कथेतील मर्म जाणून घ्‍याल अशी अपेक्षा आहे.
एक खूप मोठे जंगल होते.
त्‍यात सगळे प्राणी मोठ्या आनंदात
राहत होते. तेथे एक लाघवी स्‍वभावाचा ससा राहत होता. सशाच्‍या उत्तम स्‍वभावामुळे त्‍याला अनेक मित्र होते. त्‍याला या गोष्‍टीचा फार अभिमान होता. एकदा रानातून जात असताना सशावर अचानकपणे रानकुत्र्यांनी
हल्‍ला केला. ससा जोरजोराने धावू लागला पण कुत्र्यांचा वेग जास्‍त असल्‍याने सशाचे काही चालेना.
त्‍याने धावता धावताच वाटेत
भेटलेल्‍या एका घोड्याला विनंती
केली की घोडेदादा, मला तुमच्‍या
पाठीवर घ्या, माझे प्राण संकटात
आहेत. घोडा म्‍हणाला,''ससेभाऊ, तुम्हाला वाचवायला तुमचे अनेक
मित्र येतील. मला का उगीच कुत्र्यांशी दुश्‍मनी घ्‍यायला लावताय.'' असे
म्‍हणून घोड्याने आपला वेग वाढवून
पळ काढला. पुढे पळता पळता मग
सशाने तशीच विनंती एका बैलाला
केली. बैलाने सशाला सांगितले,
'' ससेदादा, अहो मी कितीही जोरात
पळालो तरी या कुत्र्यांच्‍या वेगाची
बरोबरी करु शकणार नाही. तरी तुम्‍ही तुमच्‍या एखाद्या जवळच्‍या मित्राची मदत घ्या.'' पळताना पुढे सशाला एक वासरू गाठ पडले सशाने त्‍यालाही विनंती केली असता वासरू म्‍हणाले,''ससेकाका,
मी तर किती लहान आहे अजून तुमची मदत करण्‍यासाठी. मी जर मोठा असतो तर तुमची नक्कीच मदत केली असती
पण तुम्‍ही दुस-या कोणाला तरी पहा.''
असे करत करत सशाने जवळपास
भेटणा-या प्रत्‍येकाला आपला जीव वाचविण्‍याची विनंती केली पण कोणीच त्‍याच्‍या मदतीसाठी पुढे आले नाही. या सर्वाशी बोलण्‍याच्‍या कालावधीत रानकुत्रे आणि ससा यांच्‍यातील
अंतर खूप कमी झाले व त्‍यांनी सशाला गाठून त्‍याला फाडून खाल्ले. सशाचा
जीव वाचवायला त्‍याचा कोणीच मित्र
पुढे आला नाही.
तात्‍पर्य - जीवनात असे अनेक मित्र बनतील जे केवळ तुमच्‍या पेशाकडे, पैशाकडे बघून आणि तुमच्‍या सत्तेचा, प्रतिष्‍ठेचा वापर करून घेण्‍यासाठी तुमच्‍याजवळ येतील पण शहाणपणा
यातच आहे तुम्‍ही कोणाला मित्र बनविता ते.
संकटकाळात आपल्‍या पाठीशी खंबीरपणे उभा राहणाराच आपला खरा मित्र आहे.
वर्तमानपत्रातून संग्रहित
त्‍यात सगळे प्राणी मोठ्या आनंदात
राहत होते. तेथे एक लाघवी स्‍वभावाचा ससा राहत होता. सशाच्‍या उत्तम स्‍वभावामुळे त्‍याला अनेक मित्र होते. त्‍याला या गोष्‍टीचा फार अभिमान होता. एकदा रानातून जात असताना सशावर अचानकपणे रानकुत्र्यांनी
हल्‍ला केला. ससा जोरजोराने धावू लागला पण कुत्र्यांचा वेग जास्‍त असल्‍याने सशाचे काही चालेना.
त्‍याने धावता धावताच वाटेत
भेटलेल्‍या एका घोड्याला विनंती
केली की घोडेदादा, मला तुमच्‍या
पाठीवर घ्या, माझे प्राण संकटात
आहेत. घोडा म्‍हणाला,''ससेभाऊ, तुम्हाला वाचवायला तुमचे अनेक
मित्र येतील. मला का उगीच कुत्र्यांशी दुश्‍मनी घ्‍यायला लावताय.'' असे
म्‍हणून घोड्याने आपला वेग वाढवून
पळ काढला. पुढे पळता पळता मग
सशाने तशीच विनंती एका बैलाला
केली. बैलाने सशाला सांगितले,
'' ससेदादा, अहो मी कितीही जोरात
पळालो तरी या कुत्र्यांच्‍या वेगाची
बरोबरी करु शकणार नाही. तरी तुम्‍ही तुमच्‍या एखाद्या जवळच्‍या मित्राची मदत घ्या.'' पळताना पुढे सशाला एक वासरू गाठ पडले सशाने त्‍यालाही विनंती केली असता वासरू म्‍हणाले,''ससेकाका,
मी तर किती लहान आहे अजून तुमची मदत करण्‍यासाठी. मी जर मोठा असतो तर तुमची नक्कीच मदत केली असती
पण तुम्‍ही दुस-या कोणाला तरी पहा.''
असे करत करत सशाने जवळपास
भेटणा-या प्रत्‍येकाला आपला जीव वाचविण्‍याची विनंती केली पण कोणीच त्‍याच्‍या मदतीसाठी पुढे आले नाही. या सर्वाशी बोलण्‍याच्‍या कालावधीत रानकुत्रे आणि ससा यांच्‍यातील
अंतर खूप कमी झाले व त्‍यांनी सशाला गाठून त्‍याला फाडून खाल्ले. सशाचा
जीव वाचवायला त्‍याचा कोणीच मित्र
पुढे आला नाही.
तात्‍पर्य - जीवनात असे अनेक मित्र बनतील जे केवळ तुमच्‍या पेशाकडे, पैशाकडे बघून आणि तुमच्‍या सत्तेचा, प्रतिष्‍ठेचा वापर करून घेण्‍यासाठी तुमच्‍याजवळ येतील पण शहाणपणा
यातच आहे तुम्‍ही कोणाला मित्र बनविता ते.
संकटकाळात आपल्‍या पाठीशी खंबीरपणे उभा राहणाराच आपला खरा मित्र आहे.
वर्तमानपत्रातून संग्रहित
एका गावात एका नकलाकाराचे
दररोज कुठे ना कुठे कार्यक्रम होत
असत. त्‍याचे उंची कपडे, गोड व खुसखुशीत बोलणे व त्‍याने केलेल्‍या विविध नकलांमुळे तो प्रसिद्ध होता. त्‍याच्‍या या आवाज काढण्‍याच्‍या कलेमुळे तो लोकांचा आवडता बनला होता. एका कार्यक्रमामध्‍ये त्‍याने एकदा मांजराच्‍या पिलाचा आवाज काढला. लोकांनी टाळ्यांचा कडकडाट केला.
लोक वाहवा करू लागले त्‍याच
वेळी एक घोंगडी घेतलेला एक खेडूत शेतकरी उठून उभा राहिला व
म्‍हणाला,'' या कलाकाराने काढलेल्‍या आवाजापेक्षा मांजराच्‍या पिलाचा
आवाज हा वेगळा असतो. या कलाकारासारखा आवाज मांजर कधीच काढत नाही. मी अस्‍सल मांजराच्‍या पिलाचा आवाज काढू शकतो.'' लोक म्‍हणाले,''ठीक आहे, तू आवाज काढून दाखव.'' असे म्‍हणताच घोंगडीवाल्‍याने आपल्‍या डोक्‍यावरून पूर्ण घोंगडी
पांघरली व आतून मांजराच्‍या पिलाचा आवाज काढला. आवाज ऐकून
लोक ओरडू लागले,''छे, छे, नाही, नाही, नकलाकाराने काढलेला आवाजच योग्‍य होता. तुला आवाज काढताच येत नाही.
तू चुकीचा आवाज काढतो आहे.'' हे ऐकताच घोंगडीवाला
म्‍हणाला,'' मित्रांनो मी तो आवाज मुळी काढलेलाच नाही.'' असे म्‍हणून त्‍याने घोंगडी अंगावरून काढून फेकली व लोक आश्‍चर्यचकित झाले कारण त्‍याने एका हातात मांजरीचे पिलू धरले होते.
तो पुढे म्‍हणाला,''मला माहित होते की तुम्‍ही लोक मी काढलेल्‍या आवाजाला नकार देणार म्‍हणून मी आवाज न
काढता या मांजरीच्‍या पिलाला दोन
चिमटे काढले व त्‍या पिलाने आवाज काढला. तुम्‍ही मला का नाकारले याचे कारण मी या नकलाकारासारखा सजूनढजून न येता, खुसखुशीत न
बोलता, बडेजाव न मिरवता साध्‍या
वेशात माझे सादरीकरण केले.''
लोकांना आता शेतक-याचे बोलणे
लक्षात आले.
तात्‍पर्य : चुकीच्‍या गोष्‍टीही अत्‍यंत आकर्षकपणे मांडल्‍या की सहजपणे
प्रसिद्ध होतात. यातून लोकांची
दिशाभूल होते. समाजानेही भपक्‍यापेक्षा सत्‍याची कास धरणे गरजेचे आहे.
दररोज कुठे ना कुठे कार्यक्रम होत
असत. त्‍याचे उंची कपडे, गोड व खुसखुशीत बोलणे व त्‍याने केलेल्‍या विविध नकलांमुळे तो प्रसिद्ध होता. त्‍याच्‍या या आवाज काढण्‍याच्‍या कलेमुळे तो लोकांचा आवडता बनला होता. एका कार्यक्रमामध्‍ये त्‍याने एकदा मांजराच्‍या पिलाचा आवाज काढला. लोकांनी टाळ्यांचा कडकडाट केला.
लोक वाहवा करू लागले त्‍याच
वेळी एक घोंगडी घेतलेला एक खेडूत शेतकरी उठून उभा राहिला व
म्‍हणाला,'' या कलाकाराने काढलेल्‍या आवाजापेक्षा मांजराच्‍या पिलाचा
आवाज हा वेगळा असतो. या कलाकारासारखा आवाज मांजर कधीच काढत नाही. मी अस्‍सल मांजराच्‍या पिलाचा आवाज काढू शकतो.'' लोक म्‍हणाले,''ठीक आहे, तू आवाज काढून दाखव.'' असे म्‍हणताच घोंगडीवाल्‍याने आपल्‍या डोक्‍यावरून पूर्ण घोंगडी
पांघरली व आतून मांजराच्‍या पिलाचा आवाज काढला. आवाज ऐकून
लोक ओरडू लागले,''छे, छे, नाही, नाही, नकलाकाराने काढलेला आवाजच योग्‍य होता. तुला आवाज काढताच येत नाही.
तू चुकीचा आवाज काढतो आहे.'' हे ऐकताच घोंगडीवाला
म्‍हणाला,'' मित्रांनो मी तो आवाज मुळी काढलेलाच नाही.'' असे म्‍हणून त्‍याने घोंगडी अंगावरून काढून फेकली व लोक आश्‍चर्यचकित झाले कारण त्‍याने एका हातात मांजरीचे पिलू धरले होते.
तो पुढे म्‍हणाला,''मला माहित होते की तुम्‍ही लोक मी काढलेल्‍या आवाजाला नकार देणार म्‍हणून मी आवाज न
काढता या मांजरीच्‍या पिलाला दोन
चिमटे काढले व त्‍या पिलाने आवाज काढला. तुम्‍ही मला का नाकारले याचे कारण मी या नकलाकारासारखा सजूनढजून न येता, खुसखुशीत न
बोलता, बडेजाव न मिरवता साध्‍या
वेशात माझे सादरीकरण केले.''
लोकांना आता शेतक-याचे बोलणे
लक्षात आले.
तात्‍पर्य : चुकीच्‍या गोष्‍टीही अत्‍यंत आकर्षकपणे मांडल्‍या की सहजपणे
प्रसिद्ध होतात. यातून लोकांची
दिशाभूल होते. समाजानेही भपक्‍यापेक्षा सत्‍याची कास धरणे गरजेचे आहे.
एका गावाच्‍या बाहेरच्‍या बाजूला एक झोपडी होती. त्‍यामध्‍ये एक गरीब
कुटूंब राहत होते. कामानिमित्ताने घरातील यजमान बाहेरगावी गेले होते.
झोपडीत फक्त आई आणि तिचा तीन वर्षाचा मुलगा राहिले होते. आईकडे तो मुलगा
काही तरी मागत होता व आईजवळ ती वस्तू आणण्‍यासाठी पैसे नसल्‍याने ती
त्‍याला गप्प बसविण्‍याचा प्रयत्‍न होती पण मुलगा काही गप्प होईना.
त्‍याने त्‍या वस्‍तूचा आपला हट्ट पूर्ण होत नसल्‍याचे पाहून मोठ्याने
रडायला सुरुवात केली. आई त्‍याला गप्प करण्‍याचा प्रयत्‍न करू लागली पण
मुलगा काही शांत होईना. त्‍याच वेळेस भूकेने व्‍याकूळ झालेला एक लांडगा
त्‍या झोपडीपाशी आला व भक्ष्‍याचा शोध घेऊ लागला. आईला व मुलाला झोपडीबाहेर
काय आले आहे याची किंचितशीसुद्धा कल्‍पना आली नाही. आई आपल्‍या रडणा-या
मुलाचे रडणे थांबविण्‍यासाठी म्‍हणाली,'' अरे तुला कितीवेळा समजावून
सांगितले तरी तू गप्प काही बसत नाहीयेस. आता जर तु गप्प बसला नाहीस आणि
रडणे थांबविले नाही तर मी तुला लांडग्‍याला देऊन टाकीन. मग तो लांडगा तुला
खाऊन टाकेल.'' आपल्‍या नावाचा उच्‍चार झालेला पाहून लांडग्‍याला खूप आनंद
झाला व आपल्‍याला आता भूकेच्‍या वेळेस कोवळे लुशलुशीत माणसाचे मांस खायला
मिळणार म्‍हणून लांडगा मनामध्‍ये खूप खूश झाला. त्‍याने तिथेच आपली बैठक
मांडली व माणूस कधी बाहेर फेकला जातो याची वाट पाहू लागला. तेवढ्यात
त्‍याच्‍या कानावर त्‍या मुलाच्‍या आईचे शब्‍द आले की,'' अरे माझ्या बाळा,
मी कशी बरे तुला लांडग्‍याकडे देईन, मी तुझी आई आहे रे. तो मेला, दुष्‍ट,
धूर्त लांडगा मरू दे तिकडेच आणि चुकून जरी तो इकडे आला ना तर मी त्‍याला
जळत्‍या लाकडाने बडवीन आणि बाळा तुझे रक्षण करीन.'' आईचे हे बोलणे ऐकून
निराश झालेला तो लांडगा तिथून निघून जाताना मनाशीच बडबडला,'' माणसांचे जगच
खरे निराळे आहे, आता एक बोलतील आणि नंतर वेगळेच बोलतील. यांच्‍या मनातले
खरे काय आणि खोटे काय हे ब्रह्मदेवाचा बापसुद्धा सांगू शकणार नाही.''
तात्‍पर्य :- जिभेवर एक आणि मनात एक असणा-यां माणसांपासून कायम सावध राहिलेलेच बरे.
वर्तमानपत्रातून संग्रहित
तात्‍पर्य :- जिभेवर एक आणि मनात एक असणा-यां माणसांपासून कायम सावध राहिलेलेच बरे.
वर्तमानपत्रातून संग्रहित
एक गरूड व एक घुबड यांचं बरेच दिवस चालत असलेलं वैर एकदाशी संपुष्‍टात
आलं. दोघांनीही एकमेकांशी प्रेमानं वागण्‍याचं त्‍याचप्रमाणे एकमेकांच्‍या
पिल्लांना न खाण्‍याचं वचन दिलं.
आता ते एकमेकांचा निरोप घेणार इतक्‍यात गरूड घुबडाला म्‍हणाला,''घुबडराव, तुम्‍ही मला एक गोष्‍ट सांगा की, मी तुमची पिल्लं कशी
असतात ते अजून पाहिलेलं नाही
तेव्‍हा तुम्‍ही त्‍यांचं वर्णन करा. म्‍हणजे त्‍यांना ओळखणं व न खाणं माझ्या दृष्‍टीनं सोयीचं जाईल.'' घुबड म्‍हणाले,''गरूडराव, आपणच आपल्‍या तोंडाने आपली स्‍तुती करणे हा केवळ मूर्खपणा आहे पण तरीसुद्धा सांगतो माझी पिल्लं अगदी गोजिरी आहेत. अवर्णनीय सौंदर्य म्‍हणजे काय ते माझ्या पिल्लांकडे पाहून कळते. काय ते त्‍यांचे गोलसर चेहरे, काय ते सुंदर डोळे अगदी देवानं सारं रूपभांडार माझ्या पिल्लांमध्‍येच ओतलंय.'' एवढे बोलल्‍यावर गरूड व घुबड दोघेही उडून गेले. चार दिवसानंतर भूकेला गरूड भक्ष्‍याच्‍या शोधार्थ इकडेतिकडे संचार करत असताना एका झाडाच्‍या ढोलीत त्‍याला कुठल्‍यातरी पक्ष्‍याची अत्‍यंत कुरुप अशी तीन चार पिल्लं दिसली. गरुडाने विचार केला की घुबडाने ज्‍या अर्थी त्‍याची पिल्लं अत्‍यंत सुंदर असल्‍याचे सांगितले आहे त्‍याअर्थी ही पिल्ले त्‍याची असणेच शक्‍य नाही असे वाटून त्‍याने ती पिल्ले खाऊन टाकली. तेवढ्यात तिथे घुबड आले व आपली पिल्ले खाल्लेली पाहून घुबड खूप संतापले व
गरूडाला म्‍हणाले,'' नीच पक्ष्‍या तू ही शेवटी वचनभंग केलास. दिलेल्‍या वचनाला न जागणे म्‍हणजे काय हे तू दाखवून दिलेस. माझी पिल्ले खाऊन तू मोठा गुन्‍हा केला आहेस'' यावर गरूड म्‍हणाला,'' घुबडराव रागावू नका पण मी खूप भूकेला होतो आणि या झाडाच्‍या ढोलीत असणारी पिल्ले अतिशय कुरुप होती. ती तुमची असणे शक्‍यच नाही असे वाटून मी ती खाल्ली. तुम्‍ही तुमच्‍या पिल्लांचे रूपवर्णन अतिशय मोहक व
सुंदर असल्‍याचे केले होते. तुम्‍हीच तुमचा नाश स्‍वत:च्‍या बोलण्‍याने करून घेतला आहे.'' यावर घुबडाला काहीच बोलता आले नाही व
ते तिथून निघून गेले.
तात्‍पर्य - कधीकधी आपण आपला नसता मोठेपणा इतरांसमोर मांडत असतो पण प्रत्‍यक्षात तसे नसते. खरी परिस्थिती कधी ना कधी उघडकीस येते याचे भान
ठेवून सत्‍य सांगितल्‍यास भविष्‍यातील धोके टाळता येतात.
आता ते एकमेकांचा निरोप घेणार इतक्‍यात गरूड घुबडाला म्‍हणाला,''घुबडराव, तुम्‍ही मला एक गोष्‍ट सांगा की, मी तुमची पिल्लं कशी
असतात ते अजून पाहिलेलं नाही
तेव्‍हा तुम्‍ही त्‍यांचं वर्णन करा. म्‍हणजे त्‍यांना ओळखणं व न खाणं माझ्या दृष्‍टीनं सोयीचं जाईल.'' घुबड म्‍हणाले,''गरूडराव, आपणच आपल्‍या तोंडाने आपली स्‍तुती करणे हा केवळ मूर्खपणा आहे पण तरीसुद्धा सांगतो माझी पिल्लं अगदी गोजिरी आहेत. अवर्णनीय सौंदर्य म्‍हणजे काय ते माझ्या पिल्लांकडे पाहून कळते. काय ते त्‍यांचे गोलसर चेहरे, काय ते सुंदर डोळे अगदी देवानं सारं रूपभांडार माझ्या पिल्लांमध्‍येच ओतलंय.'' एवढे बोलल्‍यावर गरूड व घुबड दोघेही उडून गेले. चार दिवसानंतर भूकेला गरूड भक्ष्‍याच्‍या शोधार्थ इकडेतिकडे संचार करत असताना एका झाडाच्‍या ढोलीत त्‍याला कुठल्‍यातरी पक्ष्‍याची अत्‍यंत कुरुप अशी तीन चार पिल्लं दिसली. गरुडाने विचार केला की घुबडाने ज्‍या अर्थी त्‍याची पिल्लं अत्‍यंत सुंदर असल्‍याचे सांगितले आहे त्‍याअर्थी ही पिल्ले त्‍याची असणेच शक्‍य नाही असे वाटून त्‍याने ती पिल्ले खाऊन टाकली. तेवढ्यात तिथे घुबड आले व आपली पिल्ले खाल्लेली पाहून घुबड खूप संतापले व
गरूडाला म्‍हणाले,'' नीच पक्ष्‍या तू ही शेवटी वचनभंग केलास. दिलेल्‍या वचनाला न जागणे म्‍हणजे काय हे तू दाखवून दिलेस. माझी पिल्ले खाऊन तू मोठा गुन्‍हा केला आहेस'' यावर गरूड म्‍हणाला,'' घुबडराव रागावू नका पण मी खूप भूकेला होतो आणि या झाडाच्‍या ढोलीत असणारी पिल्ले अतिशय कुरुप होती. ती तुमची असणे शक्‍यच नाही असे वाटून मी ती खाल्ली. तुम्‍ही तुमच्‍या पिल्लांचे रूपवर्णन अतिशय मोहक व
सुंदर असल्‍याचे केले होते. तुम्‍हीच तुमचा नाश स्‍वत:च्‍या बोलण्‍याने करून घेतला आहे.'' यावर घुबडाला काहीच बोलता आले नाही व
ते तिथून निघून गेले.
तात्‍पर्य - कधीकधी आपण आपला नसता मोठेपणा इतरांसमोर मांडत असतो पण प्रत्‍यक्षात तसे नसते. खरी परिस्थिती कधी ना कधी उघडकीस येते याचे भान
ठेवून सत्‍य सांगितल्‍यास भविष्‍यातील धोके टाळता येतात.
एका
गावात एक पिठाची गिरणी होती. गिरणीचा मालक थोडासा लुच्‍चा इसम होता. तो
गि-हाईकाच्‍या दळणातील थोडेसे धान्‍य अथवा पीठ काढून घेत असे. त्‍याची ही
चोरी अनेकांच्‍या लक्षात येत असे पण गावात दुसरी गिरणी नसल्‍याने लोक गप्प
बसत असत. एकेदिवशी धान्‍याच्‍या टोपलीत गिरणीमालकाला एक उंदीर सापडला.
त्‍या उंदराला पकडून तो माणूस त्‍याच्‍या मांजराकडे देणार इतक्‍यात तो
उंदीर विनवणीच्‍या सुरात त्‍या दळणक-याला म्‍हणाला,'' अहो मालक, मी चोर
नाही. तुमच्‍याकडे येणा-या धान्‍यातील चारदोन दाणे खाऊन मी माझी भूक
भागवितो आहे. तेव्‍हा मला कृपया तुम्‍ही सोडून द्यावे अशी माझी तुम्हाला
विनंती आहे.'' त्‍याचे हे बोलणे ऐकून तो इसम त्‍याला म्‍हणाला,''अरे उंदरा
धान्‍याचे चारदोन दाणे का होईना पण ते तू चोरून खातोसच ना. मग ही चोरीच आहे
त्‍याबद्दल तुला शिक्षा झालीच पाहिजे.'' उंदीर म्‍हणाला,'' प्रत्‍येक
दळणातले चारदोन दाणे खाणारा मी जरी चोर असलो तरी मी खूपच छोटी चोरी करतो
तुम्‍ही तर प्रत्‍येक दळण दळण्‍याचे पैसेही घेता आणि वरून त्‍या दळणातील
थोडे धान्‍य आणि थोडे पीठ अशी तिहेरी चोरी करता मग तुम्‍ही तर खूप मोठे चोर
आहात. अशा या चोरीबद्दल तुम्‍ही स्‍वत:ला काय शिक्षा करून घेणार आहात.''
उंदराच्‍या या बोलण्‍याने माणूस खूपच संतापला व म्‍हणाला,'' चोरी करून ते
करून वरून परत मलाच चोर ठरवतोस. काहीही झाले तरी माणूस आहे आणि माणूस हा
पृथ्‍वीवरचा सर्वश्रेष्‍ठ प्राणी आहे. तो काय करतो, कुठे चुकतो, कुठे बरोबर
असतो हे ठरवण्‍याचा अधिकार प्रत्‍यक्ष परमेश्‍वरालाही नाही. तू लहान का
होईना चोरी केलीस आणि आता तू शिक्षेला पात्र आहेस'' असे म्‍हणून त्‍याने
त्‍या उंदराला मांजराच्‍या स्‍वाधीन केले. तात्‍पर्य - जगात लहान चोरांना
शिक्षा मिळते आणि मोठ्या चोरांना प्रतिष्‍ठा मिळते. वर्तमानपत्रातून
संग्रहित
ग्रीस
देशातील झांथस या तत्ववेत्‍याकडे इसाप नावाचा एक स्‍वयंपाकी काम करत होता.
एकदा इसापच्‍या मालकाकडे पाहुणे आले असताना मालकाने इसापला बोलावून घेतले व
म्‍हणाला,'' इसाप या पाहुण्‍यांसाठी तुझ्या दृष्‍टीने सर्वात उत्तम वस्तू
आणून व त्‍या पदार्थापासून सुंदर व चविष्‍ट अशी पाककृती करून खाऊ घाल.''
इसाप बाजारात गेला व त्‍याने बोकडाच्‍या जिभांचे तुकडे आणले व त्‍याचा
उत्‍कृष्‍ट असा पदार्थ तयार करून तो पाहुण्‍यांना खाऊ घातला. सर्वांनी अगदी
आवडीने तो पदार्थ खाल्‍ला. या मेजवानीला चार पाच दिवस उलटून गेल्‍यावर
मालकाने इसापला बोलावले व म्‍हणाला,''इसाप, तुझे स्‍वयंपाकातील कौशल्‍य
पाहुण्‍यांना बरेच मानवले आहे असे दिसून येते. हे पाहुणे काही जायचे नावच
काढत नाहीयेत. आता तू एक काम कर की बाजारात जा आणि तुझ्या दृष्‍टीने जी
सर्वात वाईट वस्तू आहे ती घेऊन ये व त्‍याचा पदार्थ बनवून या पाहुण्‍यांना
खाऊ घाल जेणेकरून हे इ‍थून निघून जातील'' इसाप पुन्‍हा बाजारात गेला व
त्‍याने पुन्‍हा बोकडांच्‍या जिभाच आणल्‍या व पाहुण्‍यांना पाककृतीमध्‍ये
खाऊ घातल्‍या. मालकाच्‍या हे लक्षात आले व त्‍याने इसापला बाजूला घेतले व
विचारले,'' सर्वात चांगली वस्तू म्‍हणून आणि वाईट वस्तू म्‍हणूनही तू
जिभांचीच का निवड केली.'' इसाप उत्तरला,'' मालक, जीभ हा अवयव जेवढी चांगली
आहे तेवढीच वाईटही आहे. विद्या, ज्ञान, धर्म, तत्‍वज्ञान यांचा प्रसारही
जिव्‍हा करते आणि शिव्‍या, भांडणे, निंदानालस्‍ती, वाईट विचारही जिभेच्‍याच
माध्‍यमातून बाहेर पडतात. चांगले विचार प्रसार करणारी जीभ जेव्‍हा
वाईंटाच्‍या आश्रयाला जाते तेव्‍हा ती बंड, खून, मारामा-या, लबाड्या यांना
चिथावणी देते व त्‍यातूनच समाजात वाईट वृत्ती वाढीस लागते.''
तात्‍पर्य - जिभेचा वापर आपण कशा पद्धतीने करतो यावर तिचे चांगलेपण व
वाईटपण अवलंबून असते. जिभेने ओव्‍या गायच्‍या की शिव्‍या द्यायच्‍या हे
आपल्‍याच हातात आहे. काय खरं की नाही.
वर्तमानपत्रातून संग्रहित
वर्तमानपत्रातून संग्रहित
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा